چرا در قبر پرسش می شود؟
چرا در قبر پرسش می شود؟ مگر خدا از کردار همه ی انسانها آگاه نیست؟
شکی نیست که پروردگار بی همتا بر تمام کردارهای آشکار و پنهانی همگان آگاه (1) و از رگ گردن به انسانها نزدیک تر است (2) و از اندیشه های نفسانی نیز کاملاً آگاهی دارد (3).
چون فهم این مطلب قدری دقیق است، با بیان مثالی آن را توضیح می دهیم: آموزگاری، پس از یک سال تدریس، همه ی شاگردان کلاس خود را می‌شناسد؛ یا می تواند بدون امتحان، عده ای را قبول و برخی دیگر را مردود کند؟
تفاوت بین امتحان گرفتن و نگرفتن را در زیر نشان می دهیم:
1- نفس امتحان گرفتن، سبب تلاش بیشتر می شود و اگر امتحان نباشد، حتی دانش آموزان زرنگ نیز تلاش و کوشش لازم را نمی کنند.
2- درست پاسخ دادن به سۆالات لذت آور است و بدون امتحان این لذت حاصل نمی شود.
3- بد پاسخ دادن به سۆالات رنج آور است و بدون امتحان این رنج حاصل نمی شود.
4- با آزمون، نمره و امتیاز دقیق هرکس مشخص می گردد و بدون امتحان، مشخص نمی شود.
5- با امتحان گرفتن، هیچ کس مدعی از بین رفتن حق خود نیست؛ اما بدون امتحان، قبول شدگان، طالب حق بیشتری هستند و مردودشدگان نیز اعتراض خواهند کرد.
بنابراین، نفس امتحان و پرسش قبر نیز انسانها را در دنیا به تلاش و کوشش بیشتر وادار می کند؛ در حین امتحان، نیکوکاران از پاسخ دادن لذت و بدکاران رنج می برند. درجه و امتیاز هرکس برای خودش مشخص می شود و همه شاهد عدالت الهی خواهند بود و هیچ کس مدعی مرتبه ی برتر نخواهد شد.
متوسّطان؛ مستضعفان
از برخی روایات استفاده می شود که تنها نیکان و بدان محض، مورد سۆال و پرسش قرار می گیرند:
امام باقر علیه السلام فرمود: «در قبر پرسش نمی شود، مگر از کسانی که دارای ایمان یا کفر محض هستند.» (4)
چرا شهدا از پرسش قبر در امانند؟
فرمود: « شهید در زیر برق شمشیری که بالای سرش بود، آزمایش خود را پس داده [ و پیشاپیش پاسخ پرسشها را داده است] و همین او را بس است!»
امام صادق علیه السلام فرمود: « فقط از کسانی که دارای ایمان و کفر محض هستند، سۆال می شود و دیگران به حال خود رها می گردند.» (5)
بنابراین، از غیر نیکان و بدان محض- که از آنان به متوسطان و مستضعفان تعبیر می گردد- پرسش نمی شود.
علامه ی مجلسی؛ در این باره می گوید: «از مستضعفان و متوسطان که بین ایمان و کفر قرار دارند، سۆال نمی شود» (6).
«متوسطان» کسانی هستند که توانایی ادای تکالیف خود را ندارند ( مانند: ابلهان، دیوانگان و کودکان).
«مستضعفان» کسانی هستند که زیر سلطه ی فرهنگی قرار گرفته، لذا از تشخیص حق عاجزند و قادر به هجرت از دیار خود نیستند ( مانند: کسانی که در محیط کفر زندگی می کنند و دسترسی به جایی ندارند و ندای حیاتبخش آیین اسلام نیز بدیشان نرسیده است).
بنابراین، آن دسته از مستضعفان که دسترسی به آیین حق یا امکان هجرت از سرزمین خود را دارند، از عذاب جهان برزخی استثنا نشده اند. آیه ی زیر نیز بر این مدعا دلالت دارد:
«إن الذین توفّاهم الملائکة ظالمی انفسهم قالوا فیم کنتم قالوا کنّا مستضعفین فی الارض قالوا الم تکن ارضُ اللهِ واسعةً فتهاجروا فیها فاولئکَ مأویهم جهنمُ و سائتْ مصیراً» (7)
پس از مرگ، فرشتگان به انسانهای بدکردار گویند: چرا در دنیا چنین می کردید؟
گویند: ما، در زمین، مستضعف و ناتوان بودیم.
فرشتگان پاسخ دهند: آیا زمین خدا گسترده نبود؛ تا از آن وادی هجرت کنید؟
پس، جایگاه اینان، جهنم است که بسیار بد جایگاهی است.
دنباله ی آیه ی فوق، درباره ی مستضعفینی که مهاجرت و رسیدن به حق برایشان ممکن نیست، چنین می گوید:
« إلا المستضعفین من الرجال و النساء و الولدان لا یستطیعونَ حیلةً و لا یهتدونَ سبیلاً فاولئک عسی اللهُ ان یعفوَ عنهم و کان الله عفوّاً غفوراً» (8)
آن گروه از مردان، زنان و کودکان مستضعفی که گریز و چاره ای برایشان میسر نبود و راهی به نجات خود نمی یافتند، امیدوار به عفو و بخشش خدا باشند که خدا آمرزنده است و گناهانشان را می بخشد.
معصومان؛ مقرّبان
گروهی از نیکان نیز که دارای ایمان و تقوای والایی هستند، مورد سۆال و جواب قبر واقع نمی شوند. این عده از انسانهای برتر- که از آنها به معصومان و مقربان تعبیر می شود- عبارتند از:
الف- پیامبران و امامان علیهم السلام.
ب- دانشمندان پارسا و پیکارگران راه خدا ( مجاهدان و شهیدان).
بنا به دلایل زیر از پیامبران و امامان معصوم علیهم السلام پرسش و پاسخ پس از مرگ برداشته شده است:
1- آنان از برترین درجه ی ایمان و بالاترین مرتبه ی تقوا برخوردارند - تا جایی که از گناه و اشتباه به دور هستند - از این رو، خلافی انجام نمی دهند تا سزاوار پرسش و عذاب باشند.
2- آنان میزان عمل دیگران هستند و مقام و منزلتشان از بازرسان قبر برتر است؛ لذا پرسش از آنان- علاوه بر اینکه بیهوده به نظر می رسد - گستاخی به مقام شامخ آن ستارگان پرفروغ انسانیت است.
3- آنان از پیش، امتحان خود را به نیکوترین وجه ممکن در دنیا پس داده اند - که شایستگی به دست آوردن این منصب بزرگ را یافتند - از این رو، امتحان دوباره درباره ی آنان بی مورد است.
4- از طرفی دور از عقل است که از پیامبران و امامان پرسیده شود که پیامبرت کیست؟ امامت کیست؟ یا از آنان که خود سرمشق و اسوه ی دینداری برای انسانها هستند، بپرسند: دینت چیست؟ یا از آنان که خود از طرف خدا بدین افتخار دست یافته اند، بپرسند: خدایت کیست؟
غیر از معصومان عده ای دیگر نیز از پرسش قبر مستثنا هستند که به دلیل روایت زیر از آنها به «مقربان» تعبیر می شود:
قال رسول الله صلی الله علیه و آله : « اقربُ الناسِ من درجة النبوةِ اهلُ العلمِ و الجهاد» (9).
مقرب ترین انسانها به درجه ی پیامبری، عبارتند از: دانشمندان پارسا و پیکارگران راه خدا.
بیشتر دلایلی که در پرسش و پاسخ از معصومان بیان شد، نسبت به دانشمندان پارسای امت اسلامی نیز صادق است. اینان بهترین رهروان راه انبیا می باشند و چون در دوران ختم نبوت ( پایان پیامبری) قرار دارند، تمام وظایف سنگین پیامبران بر دوش آنهاست، به گونه ای که مقام برخی از دانشمندان پارسای این امت از مقام پیامبران بنی اسرائیل نیز برتر است.
به چند حدیث نبوی درباره ی مقام بزرگ علمای صالح بنگرید:
« دانشمندان، چراغهای زمین، جانشینان انبیا و وارث پیامبران هستند» (10).
« مرکب قلم دانشمندان، در روز قیامت بر خون شهیدان برتری دارد» (11).
« مقام عالم، از پیامبر یک درجه کمتر و از شهید یک درجه برتر است» (12).
پس از دانشمندان پارسا، شهیدان و مجاهدان، برترین مقام را در نزد خدا دارند و از پرسش و عذاب قبر در امانند.
به چند حدیث نبوی در این باره توجه فرمایید:
« مجاهدی که به پیشواز دشمن رود [ و در این مسیر، چنان] استقامت ورزد تا کشته شود یا پیروز، پرسش قبر از او برداشته می شود» (13).
پرسیده شد: چرا شهدا از پرسش قبر در امانند؟
فرمود: « شهید در زیر برق شمشیری که بالای سرش بود، آزمایش خود را پس داده [ و پیشاپیش پاسخ پرسشها را داده است] و همین او را بس است!» (14).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: « شهید، هفت خصلت دارد:
1- با چکیدن نخستین قطره ی خونش، گناهان او بخشیده و آمرزیده می شود.
2- چون بر زمین غلطید، دو ماهروی بهشتی سرش را بر دامن گرفته و گرد و غبار از چهره اش زدوده و بدوآفرین و خوشامد گویند.
3- جامه اش از تن برآورند و لباسهای زیبای بهشتی بر او پوشند.
4- فرشتگان بهشتی نزدش آیند و گلبارانش کنند.
5- جایگاه او را در بهشت، نشانش دهند.
6- او را به بهشت برند و گویند: هر کجا [ و نزد هرکس] می خواهی، برو!
7- [ مهم ترین خصلت او این است که] شهید نظر می کند به وجه الله (15).
نفس امتحان و پرسش قبر نیز انسانها را در دنیا به تلاش و کوشش بیشتر وادار می کند؛ در حین امتحان، نیکوکاران از پاسخ دادن لذت و بدکاران رنج می برند. درجه و امتیاز هرکس برای خودش مشخص می شود و همه شاهد عدالت الهی خواهند بود
در روایتی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که : شهید هفت خصلت دارد:
اولین قطره ی خونش که به زمین ریزد، تمام گناهانش آمرزیده می شود؛ و مهم تر، آخرین خصلت اوست: شهید نظر می کند به وجه الله. شاید، نکته این باشد که حجابهای بین ما و حق تعالی، منتهی به حجاب خود انسان می شود. انسان خودش حجاب بزرگی است. اگر کسی این حجابها را در راه خدا داد، همه ی حجابها ( خود و خودبینی) را شکسته و تقدیم کرده است.
او، برای خدا، جهاد و دفاع کرده و برای کشور خدا و آیین الهی هر چه داشته، در طبق اخلاص گذاشته و تقدیم کرده است.
وقتی این حجاب برداشته شد، در عوض، خدای ( تبارک و تعالی) بر آنها تجلی می کند- چنانکه بر انبیا تجلی کرد - آنان همانند پیامبران، همه چیز را در راه خدا می خواهند و خودی نمی بینند و در مقابل حق تعالی، برای خودشان، شخصیتی قائل نیستند ... .
این روایت، انبیا را مقارن شهدا قرار داده و همان جلوه ای را که حق تعالی بر انبیا می کند، بر شهدا هم می نماید. شهید هم ینظر الی وجه الله؛ زیرا همانطور که انبیا حجابها را شکسته بودند، آنها نیز حجابها را شکسته و آخر منزلی که برای انبیا هست، شهدا نیز بر حسب حدود وجودی خودشان به این آخر منزل می رسند» (16).
البته بعید نیست که دیگر پیروان راستین خط ولایت و امامت نیز در قبر مورد بازخواست قرار نگیرند و لطف و رحمت الهی نصیب آنان نیز شود.
امام صادق علیه السلام فرمود: « هر کس از شما در مسیر ما باشد و بمیرد؛ شهید است».
سۆال شد: اگرچه در بستر باشد؟
فرمود: « آری. اگر در بستر هم بمیرد، نزد خدا زنده است و روزی داده می شوند» (17).
:: موضوعات مرتبط:
روح متعالی ,
,
:: بازدید از این مطلب : 1339
|
امتیاز مطلب : 3
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
