جهان مدرن

سرطان پروستات چیست؟

سرطان پروستات، سرطانی است که در بافت های غده پروستات آغاز می شود، غده ای که دقیقا در زیر مثانه و در جلوی مقعد قرار گرفته است. پروستات غده جنسی مردانه است که وظیفه تولید اسپرم را برعهده دارد. سرطان پروستات، متداول ترین سرطان در بین مردان آمریکایی است. انجمن سرطان آمریکا برآورد می کند که بطور کلی 192280 مورد جدید سرطان پروستات در سال 2009 در آمریکا دیده شده است. تقریبا از هر 6 نفر مرد، یک نفر در طول عمر خود دچار سرطان پروستات می شود اما معمولا تشخیص این بیماری پس از 40 سالگی است.

خوشبختانه سرطان پروستات یکی از خطرناک ترین بیماری هایی است که در صورت پیگیری در مراحل اولیه، قابل درمان می باشد. غربال گیری متداول، تشخیص این سرطان را در سالیان اخیر بهبود بخشیده است. همچنین فناوری جدید و ابتکاری، اثرات جانبی درمان این بیماری را به حداقل رسانیده است، این اثرات جانبی، شامل کنترل نداشتن بر روی مثانه و عدم نعوظ می باشد.

انواع سرطان پروستات

پروستات عضوی به اندازه گردو است که مجرای ادرار را احاطه کرده است. پروستات مایعی تولید می کند که بخشی از اسپرم را تشکیل می دهد. بیش از 99 درصد از موارد سرطان پروستات، در یاخته های خود غده بوجود می آیند. این نوع سرطان پروستات، adenocarcinoma نامیده می شود.

سرطان پروستات خیلی بندرت در دیگر بخش های پروستات ریشه می گیرد که تومور سرطانی نامیده می شود.

احتمال ابتلاء به سرطان پروستات

احتمال ابتلاء به سرطان پروستات با بالا رفتن سن افزایش می یابد. در حالی که از هر 10 هزار مرد زیر 40 سال فقط یک نفر دچار سرطان پروستات می شوند، از هر 15 مردی که در دهه 60 سالگی عمر خود بسر می برند، یک نفر به این بیماری مبتلاء می شود.

دیگر عوامل موارد احتمال ابتلاء به این سرطان عبارتند از:

• نژاد: بررسی ها نشان می دهد که سیاه پوستان نسبت به سفید پوستان، 60 درصد بیشتر احتمال ابتلاء به سرطان پروستات دارند.

• سابقه خانوادگی: مردان دارای نسبت خونی بی واسطه مانند پدر یا برادر که سرطان پروستات داشته اند، دو برابر بیشتر احتمال ابتلاء به این بیماری را دارند. اگر عضو دیگری از فامیل نیز دچار سرطان پروستات باشد، احتمال ابتلاء به این بیماری افزایش می یابد.

• برنامه غذائی: برنامه غذائی سرشار از چربی، احتمال ابتلاء به این بیماری را افزایش می دهد.

• بالا بودن میزان testosterone: مردانی که زیر درمان testosterone هستند، رشد غده پروستات آنها برانگیخته می شود.

• Neoplasia درون مخاطی مربوط به پروستات (PIN): این شرایط ممکنست به افزایش احتمال ابتلاء به سرطان پروستات مربوط باشد. PIN شرایطی است که یاخته های پروستات در زیر میکروسکوپ غیر طبیعی دیده می شوند. این مورد ضرورتا نشانه هایی به همراه ندارد. تقریبا نیمی از مردان زیر سن 50 سال، PIN دارند.

• تغییرات ژنی: معلوم شده است که ژن های خاصی از قبیل ژن های BRCA1 و BRCA2، احتمال ابتلاء به سرطان پروستات را افزایش می دهند.

دیگر عوامل بالقوه احتمال ابتلاء به سرطان پروستات نیز مورد بررسی قرار گرفته اند، از قبیل مصرف مواد مخدر و داشتن بیماری های مقاربتی. همچنین بطور مداوم این موضوع تحت بررسی است که آیا ویتامین ها و مکمل های غذائی احتمال ابتلاء به این سرطان را کاهش می دهند و یا نه.

توجه: هر چیزی که احتمال ابتلاء به یک بیماری را افزایش می دهد، عاملی برای احتمال ابتلاء نامیده می شود. دارا بودن عوامل احتمال ابتلاء به سرطان بدین معنی نیست که شما حتما دچار این بیماری خواهید شد و نداشتن این عوامل بدان معنی نیست که شما به هیچ وجه دچار این بیماری نخواهید شد. اگر فکر می کنید که احتمال ابتلاء به این بیماری را دارید، آن را با پزشک خودتان در میان بگذارید.

نشانه ها و علائم سرطان پروستات

نشانه ها و علائم سرطان پروستات کدامند؟

در بیشتر موارد، سرطان پروستات در مراحل اولیه آن آشکار نیست. نشانه های این سرطان ممکنست در هر مردی متفاوت باشد و هر یک از این نشانه ها ممکنست در اثر عواملی جز سرطان نیز ایجاد شوند. در نتیجه، غربال گیری روتین به شکل معاینات دیجیتالی مقعد (DRE) و تست های خاص هورمون اندروژن از پروستات (PSA) ، اهمیت ویژه ای دارند.

نشانه های مربوط به ادرار در سرطان پروستات

به علت نزدیک بودن غده پروستات به مثانه و مجرای ادرار، ممکنست سرطان پروستات با تعدادی از نشانه های مربوط به ادرار همراه باشد. بسته به سایز و موقعیت، ممکنست که توموری مجرای ادرار را فشار دهد و آن را محدود کند و در نتیجه جلوی جریان ادرار را بگیرد. برخی از علائم مربوط به سرطان پروستات مربوط به ادرار اینها هستند:

• احساس سوزش یا درد در حین ادرار کردن

• سختی در ادرار کردن و یا دشواری در شروع و قطع ادرار

• دفعات زیاد ادرار کردن در هنگام شب

• ناتوانی در کنترل مثانه

• جریان کم و یا سرعت کم ادرار

• وجود خون در ادرار

دیگر نشانه ها و علائم سرطان پروستات

ممکنست سرطان پروستات به دیگر بافت ها و یا استخوان های مجاور نیز سرایت کند. اگر سرطان به ستون فقرات سرایت کند، ممکنست به اعصاب نخاعی فشار وارد کند. دیگر نشانه های سرطان پروستات اینها هستند:

• وجود خون در اسپرم

• دشواری در نعوظ

• انزال دردناک

• تورم در ساق پاها و یا منطقه لگن

• بی حسی یا درد در کپل، ساق پا و یا پنجه پا

• درد در استخوان به گونه ای که برطرف نشود و یا منجر به مو برداشتن استخوان شود.

تست و غربال گیری برای سرطان پروستات

غربال گیری سرطان پروستات، شناسایی آن را در مراحل اولیه بیماری و پیش از آنکه نشانه هایی وجود داشته باشد، میسر می سازد.

روش های جاری غربال گیری شامل یک آزمایش ساده خون برای آنتی ژن خاص پروستات (PSA) و یک معاینه دیجیتالی مقعد (DRE) می باشد.

توصیه می شود که مردان بالای 50 سال، سالانه غربال گیری سرطان پروستات انجام دهند. اگر سابقه ای در این زمینه در فامیل وجود داشته باشد و یا عوامل دیگری سبب افزایش احتمال ابتلاء به این بیماری شود، باید مشاوره پزشکی را زودتر انجام داد (در سن 40 یا 45 سالگی).

اگرچه روش های غربال گیری 100 درصد دقیق نیستند ولی این آزمایش ها اغلب روش موثری برای مشحص کردن سرطان پروستات در مراحل اولیه آن می باشند، در هنگامی که احتمال درمان آن زیاد است. در مورد این که غربال گیری سرطان پروستات برای شما لازم است و یا نه، با پزشک خودتان صحبت کنید.

تشخیص سرطان پروستات

سرطان پروستات اغلب در مراحل اولیه نشانه ای ندارد. در واقع این بیماری در خلال غربال گیری و با بهره گیری از تست های زیر شناسایی می شود:

• معاینه دیجیتالی مقعد (DRE): معمولا این معاینه اولین گام در تعیین سلامت پروستات است. در خلال معاینه، پزشک شما در حالی که دستکش پوشیده است، انگشت خود را در مقعد شما فرو می کند. این برای آنست که پزشک از شکل درست پروستات و سایز و بافت مناسب آن مطمئن شود. اگر پزشک به چیزی مشکوک شود، ممکنست تست هایی را برای تشخیص تجویز کند.

• آزمایش های ژنتیکی: این آزمایش ها را می توان برای دانستن اطلاعاتی درباره تشخیص، درمان، احتمال پدیدار شدن مجدد همان بیماری و نیز دیگر عوامل انجام داد.

• مشاهده پروستات: فهرستی از سه شاخص زیست-مولکولی پیش بینی بیماری می باشد (PTEN ، ERG و HOXD3) معمولا پیش بینی هایی با مطلوبیت کم تر به همراه دارند. آزمایش ها بر روی بافت های پروستات انجام می شود.

• آزمایش ژن PCA3- سه ژن پادتن سرطان پروستات: ژن PCA3 در یاخته های سرطانی، زیاد دیده می شود. این آزمایش مولکولی، رونوشتی از PCA3 برای PSA می باشد. آزمایش یاد شده بر روی نمونه ادراری انجام می شود که پس از معاینه دیجیتالی مقعد تهیه می گردد. آزمایش پادتن خاص پروستات (PSA): برای رسیدن به تشخیص سرطان پروستات، ممکنست پزشک شما یک آزمایش خون انجام دهد تا اندازه PSA را در خون اندازه بگیرد. مقدار زیاد PSA ممکنست دلالت بر سرطان پروستات و شاید هم مواردی با جدیت کم تر داشته باشد. معمولا این آزمایش در ترکیب با یک DRE انجام می شود.

• biopsy پروستات: مشابه با اولتراسوند مقعدی، در خلال انجام biopsy پروستات، پزشک شما یک پروپ کوچک را به درون مقعد می فرستد و نمونه کوچکی از بافت را از پروستات برمی دارد تا از آن برای آزمایش های بیشتر استفاده کند. این بافت به پزشک امکان می دهد که مرحله پیشرفت بیماری را تعیین کند و درمان مناسبی را برای آن طرح ریزی کند.

• اولتراسوند مقعدی: در خلال این معاینه، پروب کوچکی به مقعد وارد می شود و امواج صوتی تصویری از پروستات و اندازه آن فراهم می سازد. تصاویر، شکل تومورها، نوع آنها و میزان بزرگ شدنشان را نشان می دهند.

پیدا کردن یک طرح درمانی متناسب با نیازهای شما

هنگامی که تشخیص سرطان پروستات داده می شود، پزشک شما یکی از تست های تصویربرداری زیر و یا ترکیبی از آنها را انتخاب می کند تا بر بافت سرطانی نظارت داشته باشد و تعیین کند که آیا سرطان به بخش های دیگری نیز سرایت کرده است و یا نه :

اولتراسوند- فناوری اولتراسوند را می توان برای نظارت بر سایز پروستات، واکنش تومور و یا فعالیت در دیگر بافت ها استفاده کرد.

اسکن CT ، یک تکنیک پرتو ایکس است که تصویری دقیق و سه بعدی از پروستات و دیگربخش های بدن بدست می دهد. یک اسکن CT، جریان خون و آناتومی بافت ها را در پیرامون پروستات نشان می دهد و امکان تشخیص و نیز نظارت بر رشد تومور را می دهد.

PET/CT (تصویربرداری از طریق صدور ذرات پوزیترون- تصویربرداری کامپیوتری)- یک اسکن PET/CT، تصاویر سه بعدی یک CT را با یک اسکن PET ترکیب می کند که سبب نشان دادن فعالیت متابولیکی در بافت ها می شود. با ترکیب این دو تصویر در حین یک آزمایش تکی، پزشکان می توانند فعالیت غیر طبیعی را آشکار کنند و دقیقا بفهمند که این فعالیت در کجا رخ می دهد. اسکن های PET/CT ممکنست یاخته های سرطانی را نشان دهد پیش از آنکه هیچ تومور و یا تغییرات ساختاری وجود داشته باشد.

MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی)- MRI از امواج رادیویی برای بوجود آوردن تصویر قطعه قطعه دقیق از پروستات و بافت های پیرامونی آن استفاده می کند. MRI نسبت به CT از کنتراست قوی تری استفاده می کند که این سبب می شود برای سرطان پروستات به ویژه برای تومورها و نیز گسترده شدن آن، ابزار مناسبی باشد.

اسکن های prostaScint- این تکنیک مشخص می کند که آیا سرطان به غدد لنفاوی، بافت های مجاور و یا استخوان گسترش پیدا کرده است یا نه. با تزریق وریدی، prostaScint در تمام بدن گردش می کند و به یاخته های سرطان پروستات ملحق می شود. تزریق، شامل مقدار کمی ماده رادیواکتیو است که توسط یاخته های سرطانی جذب می شود و "نقاط داغ" را با استفاده از یک دوربین مخصوص نشان می دهد.

یک اسکن- شبیه به اسکن prostaScint ، این تست تصویری تهیه می کند تا معلوم شود آیا سرطان به استخوان هم سرایت کرده است یا نه (البته سرایت به دیگر بافت ها را نشان نمی دهد).